Pojęcia: pojemność i chłonność rynku podobnie, jak kategorie: popyt i podaż są konstruktami ekonomicznymi (dotyczą jednak nieco szerszego spektrum). Są to miary rynku, które bez problemu podawane są pomiarom ilościowym. Przedmiotem niniejszego artykułu będą właśnie metody umożliwiające badanie dwóch, wspomnianych zmiennych (pojemności i chłonności rynku). Zanim jednak w szczegółach zostaną omówione kolejne kroki analizy, oba pojęcia muszą zostać zoperacjonalizowane. Poniżej definicja każdego z nich:
- pojemność rynku– to inaczej ilość/ wartość konkretnych produktów/ produktu, jaka może zostać sprzedana w danym czasie, biorąc pod uwagę koszt tych towarów oraz potrzeby, dochody ludności
- chłonność rynku– to ilościowy stopień natężenia niezrealizowanych potrzeb nabywców, wytyczany na podstawie zestawienia: wielkości zidentyfikowanych potrzeb z wielkością podaży efektywnej czy popytu efektywnego
- Badanie pojemności pozwala na oszacowanie rynku danego przedsiębiorstwa, określonej grupy nabywców (pojemność cząstkowa), jak i może odnosić się do wszystkich potencjalnych klientów (pojemność ogólna). W obu przypadkach analiza wymaga zebrania danych na temat liczby ludności zamieszkującej dany rynek oraz wyliczenie wskaźników określających potrzeby tej populacji (np. wskaźnik spożycia danego produktu na 1 mieszkańca). W przypadku badań nad pojemnością cząstkową rynku, badania wymagają uwzględnienia większej liczby danych, to jest.:
-liczby jednostek konsumujących-udziału danej grupy jednostek konsumujących w ogólnej ich liczbie-proporcji/ prawdopodobieństwa zakupu w danej grupie-liczby towarów możliwej do konsumpcji przez daną grupę jednostek
Nie zawsze jednak istnieje możliwość oszacowania liczby towarów w sztukach, czy w kilogramach (problem ten zwłaszcza dotyka sektora usług), w tej sytuacji w badaniach pojemności rynku uwzględnia się ilościowe jednostki wartościowe (najczęstszą jednostką jest waluta)Najpopularniejszym wskaźnikiem pojemności rynku jest indeks siły nabywczej, który uwzględnia potencjał rynku, biorąc pod uwagę jego podział geograficzny. Owy wskaźnik bardzo chętnie wykorzystywany jest do: określania wydajności sprzedaży, doboru rynku do testowania nowych dóbr, planowania strategicznego czy wyznaczenia kanałów dystrybucji. Najczęściej do jego wyliczeń wykorzystuje się korelację między sprzedażą konkretnego towaru a czynnikami sprzyjającymi owej sprzedaży na analizowanym rynku (np. ilość zakupionych odżywek dla niemowląt a liczba urodzeń).
Natomiast badania chłonności rynku (konstruktu, który wpisuje się między : pojemność rynku a podaż efektywną) pozwalają na ilościowe ujęcie potrzeb nabywców. Aby zebrać niezbędne dane do tego typu analiz, wykorzystuje się zarówno metody ilościowe, jaki i jakościowe. Następnie wylicza się wskaźnik stopnia natężenia zaspokojenia potrzeb, uwzględniający: efektywną podaż na 1 nabywcę w jednostkach naturalnych oraz potrzeby na 1 nabywcę, również w jednostkach naturalnych. Pomocną miarą chłonności rynku są braki towarowe. Najczęściej wyliczane są one na podstawie zestawienia sprzedaży w punktach oferujących dane produkty ze stanem zapasów w sklepach, przy jednoczesnej analizie popytu efektywnego. Innym sposobem na obliczenie braków towarowych jest wykorzystanie wskaźnika zaspokojenia potrzeb (stosunek liczby wypowiedzi o zrealizowanych potrzebach do liczby uzyskanych odpowiedzi ogółem) i niezaspokojenia potrzeb (stosunek liczby wypowiedzi o niezrealizowanych potrzebach do liczby uzyskanych odpowiedzi ogółem). W przypadku badań nad chłonnością rynku należy pamiętać, iż owe analizy powinny być uzupełnione o przyczyny determinujące ową chłonność. Mowa tu zarówno o czynnikach subiektywnych takich jak: gusta, preferencje oraz determinantach obiektywnych: reklamie czy promocji sprzedaży.